Bo mạch chủ là một bảng mạch in (PCB: Printed Cricus Board) đóng vai trò là trung gian giao tiếp giữa các thiết thiết bị được gắn trên nó theo cách trực tiếp hoặc thông qua đầu cắm hoặc dây dẫn. Thông qua bo mạch chủ, các linh kiện mới có thể hoạt động và giao tiếp với nhau. Thực chất Mainboard được coi như một “bo mạch chủ” cung cấp các kết nối vật lý bao gồm khe cắm, mạch điện. Còn lại, việc kết nối và điều khiển là do cặp Chip cầu bắc và nam. Đây chính là trung tâm điều phối hoạt động của PC.
Thuật ngữ Bo mạch chủ thường dùng nhiều nhất trong ngành công nghiệp máy tính. Nói chung nó như một từ dành riêng. Mặc dù có rất nhiều thiết bị khác cũng có bản mạch chính có thể được gọi là “bo mạch chủ”.
Bo mạch chủ của máy tính trong tiếng Anh là Motherboard hay Mainboard. Nhiều người thường gọi tắt là: Mobo hay Main.
Chức năng chính của Mainboard?
Mainboard là một bản mạch liên kết tất cả các linh kiện và thiết bị ngoại vi thành một bộ máy thống nhất
Mainboard điều khiển tốc độ và đường đi của luồng dữ liệu giữa các thiết bị.
Điều khiển, phân phối điện áp cung cấp cho các linh kiện gắn trên Mainboard.
Ngoài ra Mainboard còn là linh kiện quyết định đến “tuổi thọ” của nguyên một bộ máy. Vì chỉ có có “em nó” mới biết là “mình” có thể nâng cấp lên tới mức nào.
Sơ đồ khối của nhiều loại Mainboard riêng sẽ khác nhau. Tuy nhiên về cơ bản là giống nhau về nguyên lý hoạt động và cấu trúc rẽ nhánh, liên lạc và phân phối nguồn, tín hiệu tương tự nhau. Và theo sơ đồ khối trên ta thấy:
Socket CPU, CPU liên lạc với tất cả các thành phần còn lại thông qua Chip cầu Bắc.
Chíp cầu Bắc: Trực tiếp quản lý VGA (Kể cả onboard hoặc khe cắm rời như AGP, PCIx) và RAM.
Chip cầu Nam: Quản lý hầu hết các thiết bị còn lại như: ATA (giao tiếp ổ cứng), chip LAN, chip Audio, các cổng USB, các khe PCI, chip SIO, chip BIOS…
Chip SIO: Quản lý các thiết bị như: Keyboard, mouse, FDD (ổ mềm), LPT (cổng máy in), Serial (cổng nối tiếp)…
Chip BIOS: Chứa đoạn chương trình CMOS SETUP, POST…
Nguyên lý hoạt động của bo máy chủ như thế nào ?
Giữa các thiết bị thông thường có tốc độ truyền tải rất khác nhau, còn gọi là tốc độ Bus.
Mainboard có 2 Chipset quan trọng là Chipset cầu bắc và Chipset cầu nam. Chúng có nhiệm vụ nối các thành phần cắm vào Mainboard như giữa CPU và RAM, giữa CPU và VGA Card, …
Do tốc độ Bus giữa các linh kiện khác nhau nên chúng được đưa qua North Bridge và South Bridge để xử lý lại tốc độ Bus. Chính vì thế mà máy tính có thể hoạt động được một cách thống nhất.
Lưu ý: Các bạn lưu ý một điều đó là tốc độ Bus của CPU phải bằng hoặc lớn hơn tốc độ Bus của RAM. Có như vậy CPU mới nhận hết được RAM. Nếu tốc độ Bus của CPU lại nhỏ hơn của RAM, vậy là bạn đã lãng phí và đang không tận dụng được hết sức mạnh của bộ máy tính đó.
Đế cắm CPU
Bộ phận này còn được gọi là socket. Đây là bộ phận để lắp cố định chip vào bo mạch chủ. Mỗi dòng chip khác nhau thì thích hợp với mỗi loại bo mạch chủ khác nhau. Số socket càng lớn thì thích hợp cho dòng chip càng hiện đại. Ví dụ như dòng socket LGA775, LGA1156 và mới nhất là LGA1366. Con số đằng sau theo thứ tự là số điểm tiếp xúc với CPU (775, 1156 và 1366 điểm tiếp xúc).
Chip cầu Bắc và cầu Nam
Hai chip này có trách nhiệm điều phối hoạt động của CPU với các linh kiện khác. Chip cầu bắc (North Bridge – vị trí 2) còn được gọi là MCH (Memory Controller Hub). Nó có nhiệm vụ điều khiển trực tiếp các thành phần có tốc độ hoạt động nhanh như CPU, RAM và Card đồ họa. Ngoài ra, chip cầu Bắc còn trao đổi dữ liệu trực tiếp với Chip cầu Nam. Chip cầu Bắc là thanh phần quan trọng nhất trên Mainboard, nó sẽ quyết định độ mạnh và giá thành của bo mạch chủ.
Chip cầu Nam (Sourth Bridge) hay còn được gọi là ICH (I/O controller Hud). Là chip đảm nhiệm việc điều khiển các thành phần có tốc độ chậm hơn như giao tiếp với ổ cứng, USB, hay âm thanh… Khác với Chip cầu Bắc, Chip cầu Nam không kết nối trực tiếp với CPU, chính xác hơn nó kết nối với CPU thông qua Chip cầu Bắc.
Trước đây, các kết nối giữa hai Chip cầu Bắc và Nam đơn giản là Bus PCI. Còn hiện nay phần lớn sử dụng các thiết kế độc quyền của các nhà sản xuất.
Các khe cắm mở rộng
Khe cắm cho các bo mạch mở rộng như Card đồ họa, Card mạng rời (Khe PCI). Những bo mạch chủ đời cũ thường có khe cắm mở rộng cho Card đồ họa AGP 4x/8x. Tuy nhiên hiện tại thì khe cắm này đã không còn được hỗ trợ nữa. Thay vào đó bây giờ là PCI-express với tốc độ truyền dữ liệu nhanh hơn và hiệu suất làm việc tốt hơn.
Khe cắm bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên RAM (Random Access Memory). Nếu các khe cắm đều cùng màu thì Mainboard của bạn không hỗ trợ chế độ chạy song song Dual Channel. Chế độ này giúp cho thông tin được xử lý nhanh hơn. Bởi vậy, các Main hiện này hầu hết đều hỗ trợ chế độ này với các dòng DDR2, DDR3.
Các giao tiếp với các thiết bị ngoài vi như loa, chuột, bàn phím, USB… Hiện nay ở một số bo mạch chủ đã tích hợp cả cả cổng HDMI cho phép bạn xuất tín hiệu HD.
Khe cắm SATA kết nối đến ổ cứng của bạn, kết nối SATA 3 mới nhất cho phép tốc độ truyền dữ liệu là 6Gb/s.
Là đầu cắm 24 chân cho Mainboard và 8 chân cho CPU, cung cấp nguồn cho 2 thiết hoạt động.
Các lỗi thường gặp của Mainboard
Máy dùng bị treo khi trải qua một thời gian dài sử dụng:
Do tản nhiệt của hệ thống hoạt động không được tốt. Do các tấm tản nhiệt bám bụi khiến nhiệt độ cao, quạt quay chậm do mòn trục.
Máy không lưu giữ xác lập trong BIOS:
Do pin hết pin CMOS khiến cho mỗi lần khởi động thời gian của bạn đều trả về mặc định. Bạn phải ấn F1 khi khởi động máy để tiếp tục.
Máy không hoạt động:
Kiểm tra lại các kết nối như RAM hay Card mở rộng có thể do bị lỏng chân cắm dẫn đến tiếp xúc không tốt. Hoặc nguồn cấp ko ổn định gây ra hiện tượng phù các tụ trên bo mạch chủ.
Lưu ý: Một lỗi thường gặp của cả máy tính và có thể gây hỏng Mainboard đó là sự cố mất điện đột ngột. Chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng 1 Bộ lưu điện UPS cho máy tính hay Server của mình.